İnsansız hava aracı (İHA), bilinen adıyla drone, uzaktan kumanda ile alıcı arasında veri iletim ve alımı yapılarak kontrol edilen uçan nesneyi ifade eder.
İnsansız Hava Aracı Nedir?
İnsansız hava aracı (İHA), genel olarak toplum kitleleri tarafından bilinen adıyla drone türkçe olarak ”dron” diye okunur yerden kontrol edilen uzaktan kumanda ile alıcı arasında veri iletim ve alımı ile yapılan uzaktan kumanda edilen bir tür uçan nesneyi / nesneleri ifade eder.
insansız hava aracı (İHA’lar) iki sınıfa ayrılır: İlki uzaktan kumanda edilerek (R/C) uçan, diğeri ise kendiliğinden (Otonom) yer kontrol istasyonu yada özel uçuş yazılımları ile bellirli bir uçuş planlamasına dinamik linkleme ile bağlı kalarak otomatik olarak hareket edebilen uçan drone ve türevlerini ifade eder.
Keşif amaçlı üretilen insansız hava aracı İHA’lar günümüzde birçok saldırı görevinde de kullanılmaktadır. Düşman sahalarını, arazi ve savunma yada saldırı hatlarını havadan keşfederek militarist güçlere karşı birçok başarılı saldırının gerçekleştirilmesinde insansız hava araçlarının büyük etkisi vardır. Havadan Fotoğraf Çekimi yazımızda 1.dünya savaşındaki hava araçları ile havadan fotoğraflama yapılarak nasıl başarılar elde edildiğini görebiliyoruz.
İnsansız hava aracı dediğimiz (İHA’lar) bunun yanında son zamanlarda yangın söndürmek amaçlı uçuşda gerçekleştirebilmektedir. Bu araçlar genellikle normal savaş uçakları yada helikopterleri için uçuşu zor, tehlikeli sahalarda göreve gönderilirler.
İnsansız Hava Aracı Literatürdeki Tanım ve Kullanım Alanları
Küresel Hava Trafik Yönetimi Operasyonel Konsepti (The Global Air Traffic Management Operational Concept) Doc. 9854 uyarınca insansız hava aracı Şikago Konvansiyonu’nun 8. maddesinde düzenlenmiş olan ve içerisinde pilotu bulunmayan araçlar olarak tanımlanmaktadır.
Başka bir ifadeyle ve en yalın tanımıyla insansız hava aracı İHA (UAV: Unmanned Aerial Vehicle); içinde pilot olmaksızın, GPS kontrollü ve otomatik olarak gidebilen
hava aracı olarak tanımlanmaktadır (Dictionary.com, 2016). Günümüzde İHA’lar, yerde bulunan bir pilot tarafından gönderilerek uzaktan kumanda ile görev icra ettirilen veya önceden yapılan uçuş planı programı yüklenerek otomatik olarak uçuş yapılan hava araçlarıdır.
Bunlar için çok genel olarak; teknik özelliklerine göre (ağırlıklarına göre, yakıt/enerji kaynağına göre, kanat yapısına göre, otomatik veya uzaktan kumandalı olmasına göre, vb.) ve kullanım amaçlarına göre (askeri amaçlı (keşif, silah, saldırı vb.) ve sivil (hobi, bilimsel ve ticari))iki ana sınıflandırma yapmak olanaklıdır. ICAO genelgesinde ise İHA’lar; otomatik ve uzaktan kumandalı olarak iki ana sınıfa ayrılmaktadır, (ICAO, 2011). Uzaktan kumandalı hava araçlarının tarihsel geçmişi oldukça eskiye dayanmaktadır.
22 Ağustos 1849yılında Avusturyalıların, içinde zaman fitilli bombalar bulunan 200 pilotsuz balonu Venedik (İtalya) şehrine göndermesi, hava saldırısında ilk İHA kullanımı olarak kabul edilmektedir. Gerçekte, bu bombalı balonların bir kısmı hedefler üzerinde patlarken, bir kısmının da rüzgârın etkisiyle geri dönüp Avusturya hatlarında
patladığı da ifade edilmektedir. Diğer taraftan, insansız balonların askeri amaçlı kullanımı Amerika’da 1793 yılına dayanmakta olup, bu balonlar iç savaşta sadece keşif amaçlı olarak kullanılmışlardır, (Monash University, 2003). 1908 yılında Nisan ve Kasım ayları arasında en az yarısı Alman olan 25’ten fazla havacıyı
taşıyan yaklaşık 10 Alman balonunun Fransa sınırını geçtiği ve Fransa’ya iniş yaptığı kaydedilmiştir. Bütün bu olayların etkisiyle 1910 yılında Paris Konferansı’nın düzenlenmesi yoluna gidilmiştir.
Konferans somut adımların atılamamasına karşın hava hukukunun uluslararası platformda düzenlenmesine yönelik olarak ilk diplomatik çaba olması dolayısıyla tarihe geçmiştir, (Can, 2014). İnsansız ilk uçak (Ruston Proctor Aerial Target) ise Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarında (1916) tasarlanmış olup, ilk insansız kullanımı ise “uçan bombalar” olarak bilinen “Hewitt-Sperry” jiroskop kontrollü otomatik uçak ile gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Kasım 1917 tarihinde “otomatik uçan uçak” ABD Silahlı Kuvvetleri’nin resmi uçağı olmuş, ilk uçuşunu 1918 yılında gerçekleştirmiş ancak Birinci Dünya Savaşı’nda kullanımı olanaklı olmamıştır, (Wikipedia.org, 2016).
İnsansız hava aracı İHA’larla ilgili çalışmalar İkinci Dünya Savaşı ve sonrasında da devam etmiş, Vietnam, Afganistan ve Irak Savaşları dahil günümüze kadar birçok askeri operasyonda kullanılmış ve halen de kullanılmaya devam etmektedirler. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki yoğun çalışmalar, “Cruise”, “Harpoon” ve “Tomahawk” gibi füzelerin geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır.
Başka bir ifadeyle, İnsansız Hava Aracı: Tarihçesi, Tanımı, Dünyada Ve Türkiye’deki Yasal Durumu 513 askeri amaçlı insansız hava aracı İHA pazarı hızla gelişmiş ve son yıllardaki birçok anlaşmazlıklarda İHA kullanımı çok başarılı sonuçlar vermiş ve diğer alanlarda kullanımlar için de güven kazanmıştır.
Bunun sonucu olarak, sivil amaçlı uygulamalarda insansız hava aracı kullanımı günlük yaşantımıza girmiştir ve bu alandaki gelişmeler her geçen gün artmaktadır. İHA’ların sivil amaçlı kullanım alanlarına örnek olarak; haritacılık (ortofoto ve sayısal yükseklik modeli oluşturma, hacim ve alan hesapları vb.), arama-kurtarma faaliyetleri, istihbarat ve güvenlik amaçlı kullanım, çevresel gözlemler, kirlilik tespiti, hava durumu izleme, yangın izleme, kıyı ve sahil şeridinin gözlenmesi, altyapıların (boru hatları, havaalanları, yollar, nehirler, barajlar vb.) gözlenmesi, tarımsal uygulamalar (hassas tarım uygulamaları ve ürün rekolte takibi), havadan suç mahali keşfi, kentsel dönüşüm çalışmaları, doğal afetlerin izlenmesi, arkeolojik çalışmalar, 3 boyutlu şehir modellerinin oluşturulması, vb. alanlar sayılabilir. insansız hava aracı bunların dışındaki birçok sektörde kullanılmaktadır.
Bu kadar çok kullanım alanı olmasına karşın sivil amaçlı İHA pazarı henüz gelişmesini tamamlamamış olup, özellikle bununla ilgili sertifikalandırma ve mevzuat konuları ile sivil havacılık hava trafik yönetimindeki yerinin tanımlanarak olgunlaştırılıp, standart hale getirilmesiyle bu alanda çok daha önemli gelişmelerin olacağı açıktır.
Örneğin, dünyanın önemli sosyal medya platformlarından birisi olan “Facebook”da kısa bir süre önce dünyadaki internet erişiminin geliştirilebilmesi amacıyla Boeing 737 büyüklüğünde helyum balonları ile fırlatılacak olan insansız hava aracı İHA üzerinde çalıştıklarını açıklanmıştır. Aquila adı verilen insansız hava aracı İHA’nın test uçuşlarına başlanıldığı haberleri basında yer almıştır, (USA Today, 2016). Bilindiği gibi, devletler, endüstri sektörü ve vatandaşların her birisi coğrafi bilginin sağlayıcıları ve kullanıcılarıdır.
Bunlar, coğrafi bilgiyi genelde eşzamanlı toplar, kullanır ve paylaşırlar. Bu nedenle, sadece bir sektöre yönelik olarak yapılacak yasal düzenleme veya politikaların diğer tüm mekansal ekosistemdeki etkisi düzenleme yapılan sektöre göre birkaç kat olabilir. AB Verilerin Korunması Mevzuatında (GDPR: General Data Protection Regulation), coğrafi konum bilgileri koruma altına alınmıştır. ABD Federal Ticaret Komisyonu ise karşı tarafın rızası olmadan şirketler tarafından elde edilen coğrafi konum bilgilerinin kullanımına karşı yasal yaptırımlar başlatmıştır. Bu bağlamda, tüm dünyada ülkelerin neredeyse tamamında İHA’larla veri toplanması konusunda farklı seviyelerde yasal düzenlemeler yapılmıştır, (EU Regulation, 2016).
İHA’lar uluslararası literatürde “drone” veya “UAV/UAS (Unmanned Aerial Vehicle/Systems)” olarak tanımlanmakta olup, belirli teknik özellikler dışında gerçekte aynı anlama gelmektedirler. Diğer taraftan, ilk versiyonları “drone” olarak bilinen ve bugünkü kadar yüksek teknik özelliklere sahip olmayan insansız hava araçları günümüze kadar genelde askeri amaçlı ve silah olarak kullanıldıklarından ve bu bağlamda toplumların hafızasında olumsuz bir imaja sahip olduklarından, günümüzde sivil sektörde daha çok UAV/UAS (İHA) isimleri kullanılmaktadır.
Aradaki farklılığa teknik açıdan bakıldığında ise, “drone”; otomatik olarak gidebilen insansız hava veya deniz araçlarını ifade ederken, “UAV” ise insansız olarak uçabilen, motoru olan, kontrol edilebilen ve kendisi, “cruise” füzesi gibi bir silah olmayan uçağı ifade etmektedir. Bu tanım FAA tarafından biraz daha genişletilerek, UAS (Unmanned Aircraft/Aerial Systems) kısaltması kullanılmaya başlanmıştır. UAS tanımı, 25 kg altındaki pilotsuz olarak kullanılabilen küçük uçak ve ilgili bileşenlerini (yer kontrol istasyonu ve iletişim hattını) kapsamaktadır, (FAA DoT, 2015). Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı gibi “Drone” ile “UAV/UAS” aynı kavramları işaret etmektedir.
Bu bağlamda “UAV/UAS” tanımı ise kendi içinde iki farklı sınıfa ayrılmaktadır. Bunlar; RPAS (Remotely Piloted Aircraft Systems/Uzaktan Kumandalı Uçak Sistemleri) ile “Autonomous (Otomatik) UAS”. Bunlardan “RPAS” tanımında, yerdeki pilotun (operatör) uzaktan kumanda ile uçağı kontrol etmesi söz konusudur.
RPAS kavramı içerisinde fırlatma rampası, komuta & kontrol bağlantıları gibi yardımcı ekipmanlar da dahildir. “Otomatik UAS” tanımında ise pilot müdahalesi söz konusu olmayıp, tamamen bilgisayar kontrollü tam otomatik kullanım söz konusudur. Netice olarak; “Drone”, “UAV/UAS” ve “RPAS” terimleri kullanıcılar tarafından büyük oranda eş anlamlı kullanılmakta ve uluslararası kullanımda aralarında kesin çizgiler bulunmamaktadır. Bununla birlikte, mevzuat söz konusu olduğunda, “Otomatik UAS” kullanımı AB dahil hemen hemen tüm ülkelerde yasak olduğu için İHA tanımı dışında tutulmaktadır.
Günümüzde bu konuda herhangi bir mevzuat çalışması da bulunmamaktadır. İHA yani insansız hava aracı denilince sadece havada uçan uçak anlaşılmamalıdır. Bu bağlamda İHA’lar temel olarak üç bileşenden oluşmakta olup bunlar; uçağın kendisi, uçaktaki faydalı yük (payload) ve yer kontrol istasyonudur. Uçağın kendisi; uçak gövdesi, uçak motoru (elektrikli veya yakıtlı), uçuş planlama ve kontrol sistemi (PC), navigasyon sistemi (GNSS) ve çarpışma güvenlik sisteminden oluşmaktadır.
Uçak faydalı yükü olarak; kameralar, fotoğraf makineleri ve lazer tarayıcılar, termal görüntüleme sistemleri, radarlar, meteorolojik sensörler ve silah sistemleri olabilmektedir. Sonuç olarak, İHA’lar özellikle son yıllarda tüm sektörlerde büyük ilgi görmüş olup, kullanım alanları her geçen gün artmaktadır. Yapılan araştırmalara göre tüm dünyada 2015-2025 yılları arası için tahmin edilen İHA’ların toplam pazar payı yaklaşık 90 milyar dolardır, (SDI, 2015). Bu da yıllık olarak yaklaşık 10 milyar dolarlık bir pazar anlamına gelmektedir. Ancak, bu kadar büyük bir pazara rağmen konuya ilişkin mevzuat çalışmaları ihtiyaçlara cevap verecek seviyede henüz tamamlanmış değildir
İnsansız Hava Aracı ile Güdümlü Füzelerin Farkları
21.yy koşullarında çok farklı şekil, ebat, konfigürasyon ve karakteristik özelliklerde drone sistemleri üretilmektedir. Tarihsel hiyerarşide İHA’ların gelişimine bakıldığında basitçe İHA’lar birer “drone“dur.
Ancak bağımsız kumanda sistemleri çok fazla gelişme gösterdiğinden İHA’lar ile güdümlü füzelerin farklarından bahsedelim. Öncelikle İHA’lar tekrar kullanılabilir. Mürettebatsız olarak kontrol edilebilen durmadan belli bir irtifada uçabilen, yavaşlayabilen, hızı kumanda merkezinden kontrol edilebilen, havada kalabilen, dikey kalkış ve iniş yapabilen hava araçlarıdır.
Ayrıca drone sistemleri elektrik motoru, jet motoru veya iki zamanlı motor yardımıyla uçabilirler. Seyir füzeleri (Güdümlü) her ne kadar insansız ve uzaktan kumanda ile yönetiliyor olsalar bile İHA olarak sınıflandırmaya alınmazlar.
İHA kısaltması bazı durumlarda İHAS (insansız hava aracı sistemleri) olarak genişletilmiş kullanıma sahiptir. Amerikan Federal Havacılık Dairesi ise insansız uçuş sistemleri (İUS) adıyla genel bir kullanım sınıfı belirtmiştir. Aslında bu sınıf ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri tarafından sadece uçakları ve helikopterleri değil onunla beraber yer sistemleri ve diğer elementleri de tanımlaması amacıyla kullanmıştır.
İnsansız Hava Aracı Kısa Tarihi
Küresel Hava Trafik Yönetimi Operasyonel Konsepti (The Global Air Traffic Management Operational Concept) Doc. 9854 uyarınca insansız hava aracı Şikago Konvansiyonu’nun 8. maddesinde düzenlenmiş olan ve içerisinde pilotu bulunmayan araçlar olarak tanımlanmaktadır.
İlk İHA’lar A. M. Low tarafından 1916 yılında geliştirilmiştir. Takip eden yıllarda ise sınırlı sayıda üretilen Hewitt-Sperry otomatik uçak I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmıştır.
1935 yılında ise film yıldızı ve model uçak tasarımcısı Reginald Denny ilk ölçekli RPV (İngilizce Remote Piloted Vehicle Türkçesi Uzaktan Kumandalı Araç) modelini geliştirmiştir.
II. Dünya Savaşı süresince çok fazla miktarda uçak üretilmiş, bunlar trenleri korumak amacıyla uçaksavar ve saldırı görevlerinde kullanılmıştır. Jet motoru bulunan ilk model 1951 yılında Teledyne Ryan firması tarafından geliştirilen Firebee I’dir. 1955 yılında ise başka bir firma Beechcraft ABD Deniz Kuvvetleri için Model 1001 modelini üretmiştir.
Bununla beraber bu araçlar Vietnam Savaşı süresince birer uzaktan kumandalı uçak olmaktan daha ileriye gidemediler.MQ-1 Predator (Reno Hava Gösterisi)
1980’li ve 1990’lı yıllarda olgunlaşan ve küçültülen bu araçlar özellikle Amerikan askerî çevrelerin ilgisini çekmeye başlamıştır.
Bunun en önemli nedeni İHA’ların uçaklara nazaran çok daha ucuz olması ayrıca riskli görevler sırasında yetişmiş mürettebat kaybını sıfıra indirmesidir. Genel olarak keşif ve gözetleme amacıyla kullanılan bu araçlar günümüzde silahlandırılmaktadır.
Örneğin MQ-1 Predator modeli araçlar üzerine AGM-114 Hellfire havadan-karaya füze takılmaktadır. Zırhlı ve silahlı bu araçlara insansız hava muharebe aracı (İHMA) denilmektedir.
Avantajları ve Bugünkü Dönüşümü
İnsansız teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasının altında gelişen teknolojinin sağladığı imkânla birlikte bazı maliyetli ya da sorunlu kalemleri aşabilmenin getirisi bulunmaktadır.
İnsansız uçakların otonom ya da bir yer istasyonu aracılığıyla kontrol edilebiliyor olması insanlı uçakların idamesi için gerekli yaşamsal sistemler ve kokpit için gerekli yer ve mürettebatın getirdiği ağırlık yükü gibi maliyet kalemleri, insanlı uçakların manevra ve operasyon kabiliyetinin insan kabiliyetleriyle sınırlanması (yorgunluk / çalışma saati, G kuvveti vb.) gibi operasyonel kabiliyetle ilgili kalemler, düşman tarafından fark edilme ya da vurulabilme olasılığının düşük olması üstünlük kalemleri (ilk olarak İsraillilerin geliştirdiği Scout ile birlikte İHA’ların bu yönüyle operasyonel vazgeçilmezliği ispatlanmıştır.) İHA’ları daha tercih edilir kılmaktadır.
Daha da önemlisi, insansız hava araçlarının zayiat maliyetidir. Tüm dünya ordularında yetiştirilmesi en maliyetli personel gruplarından birisi pilotlardır. Bir pilotun yetişmesi çok büyük maliyetlere karşılık gelir.
Bu sebeple hava aracıyla zayiatıyla birlikte yetişmiş personelin de zayi olması ordular için hem maddi hem de kabiliyet olarak büyük kayıptır. İnsansız Hava Araçları, zayiat maliyetinin düşük olması açısından da orduları cezbetmektedir. İHA’lar tarihte birçok kez düşman hava savunma unsurlarının oyalanmasında, asıl taarruz unsurlarının ateş hattını geçebilmesi için yem olarak kullanılmasında çok büyük rol oynamışlardır.
Gelecekte İHA’lar scramjet teknolojisinin sahip olduğu tüm avantajlara da sahip olacaktır. Günümüzde scramjet modelleri, bunlara insansız modellerde dâhil sadece test amaçlıdır. (örneğin NASA X-43A, NASA’s Hyper-X scramjet program)
İnsansız Hava Aracı Drone Nasıl Uçar?
İnsansız Hava Aracı Sınıflandırması
Alman Ordusuna ait Luna X 2000 model İHA.Meksika yapımı S4 Ehécatl kalkış anında.
İHA’ları altı farklı başlık altında sınıflandırabiliriz: (bunun yanında bazı araçlar birkaç farklı özelliği bünyesinde barındırabilir):
Hedef ve yem – düşman hava savunma veya savaş uçaklarına karşı yem olarak kullanılarak hedef belirlemede yardımcı olan araçlar
Keşif ve gözetleme – düşmana ait cephe bilgilerini toplayan araçlar
Çatışma – yüksek riskli görevlerde kullanılan saldırı kapasitesine sahip araçlar (bakınız İnsansız hava çatışma aracı)
Lojistik – kargo ve lojistik destek amaçlı araçlar
araştırma ve geliştirme – gelecekte kullanılmak amacıyla farklı İHA teknolojilerinin denendiği araçlar
Sivil ve ticari – sivil ve ticari amaçlar için kullanılan araçlar
Bunun yanında İHA’lar ParcAberporth İnsansız Sistemler forumunda uçuş menzil ve irtifalarına göre de sınıflandırılırlar:Elle taşınabilen (Handheld) 600 metre irtifa ve ortalama 2 km menzil
Close 1500 metre irtifa ve ortalama 10 km menzil
NATO tipi 3000 metre irtifa ve ortalama 50 km menzil
Taktiksel 5500 metre irtifa ve ortalama 160 km menzil
MALE (medium altitude, long endurance Türkçesi orta irtifa, uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve ortalama 200 km havada kalış
HALE (high altitude, long endurance Türkçesi yüksek irtifa uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve belli olmayan havada kalış
HYPERSONIC yüksek hızlı (süpersonik (Mach 1-5) veya hipersonik (Mach 5+) hızında) 15000 metre veya yörünge altı irtifa ve ortalama 200 km menzil
ORBITAL alçak dünya yörüngesinde (Mach 25+)
CIS Lunar Dünya-Ay uçuşu
Additional category can be applied in pattern of function: fixed routes vs. dynamically variable routes:
Trene bağlı İHA (TCUAV) 3 farklı konseptin kombinasyonundan oluşur: İnsansız hava aracı (İHA), İnsansız kara taşıtı (İKT) ve tren
ABD askerî birimleri bünyesinde kullanılan İHA’lar rütbe sistemi ile sınıflandırılırlar.
İnsansız Hava Araçlarının Görevleri Nelerdir?
İHA’lar çok geniş bir yelpazede kullanılır. Bunlardan bazıları uzaktan algılama, keşif ve nakliyedir.
Uzaktan algılama
Uzaktan algılma amacıyla üretilen İHA’ların bünyesinde elektromanyetik tayf algılayıcıları, biyolojik ve kimyasal sensörler bulunmaktadır. İHA’lar bünyesindeki elektromanyetik sensörler içerisinde tipik görsel spektrum, infrared ve near infrared kameraları ile radar sistemleri mevcuttur. Diğer elektromanyetik dalga dedektörleri ise microwave ve ultraviyole spektrum algılayıcıları olmakla birlikte, çok fazla kullanılmazlar. Biyolojik algılayıcılar havada bulunan çeşitli mikroorganizma ve biyolojik etkileri araştırmaya yarar. Kimyasal algılayıcılar ise havada bulunan elementleri inceler.
Taşıma değiştir
İHA’lar sahip oldukları özelliklere göre yük taşıma kapasitesine sahiptirler. Yükler en fazla ana gövde içerisinde bırakılan boşlukta taşınır. Helikopter şeklindeki bazı İHA’larda ise gövde altına takılarak taşınır. Uçak gövdeli İHA’lar da gövde dışında yük taşıyabilir ancak bu sırada uçağın aerodinamik yapısının bozulmamasına özen gösterilmelidir. Bu gibi durumlarda genellikle gövde dışına takılan aerodinamik tüpler içerisinde yük taşınır.
Bilimsel araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]
İnsansız hava araçları pilotlu araçların uçamayacağı çok tehlikeli görevlerde rahatlıkla kullanılabilir. Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) bir kasırga avcısı olarak 2006 yılından bu yana Aerosonde insansız uçak sistemini kullanmaktadır. AAI Corporation’ın iştiraki olan Aerosonde Pty Ltd Victoria (Avustralya) tarafından tasarlanan ve 35 poundluk sistem bir kasırga içine girerek Florida’da bulunan Ulusal Tayfun Merkezine gerçek zamanlı veri ve doğrudan iletişim üretmektedir. Önceleri insanlı hava taşıtları ile tayfunların uzağından alınan veriler günümüzde Aerosonde sistemi sayesinde tayfunun içerisinde kolaylıkla alınabilmektedir.
Araştırmacılar ayrıca diğer gezegenleri keşfetmek için insansız hava araçları geliştiriyorlar. Örneğin, insansız hava aracı adında bir “Entomopter”, kanatlarını çırparak kullanır. NASA tarafından finanse edilen araştırma, Mars keşfi için bir gün bir Entomopter’dan sonuçlanabilir.
Hassas saldırılar
Ayrıca bakınız: Pakistan drone saldırılarıMQ-1 Predator (Reno Hava Gösterisi)
MQ-1 Predator model ve AGM-114 Hellfire ile yüklü İHA’lar günümüzde hassas bölgeleri bombalamakta kullanılmaktadır. Silahlı ilk Predator 2001 yılı sonundan itibaren Pakistan ve Özbekistan’da üslenmeye başlamıştır. Çoğu zaman suikast amaçlı olarak Afganistan topraklarında kullanılmaktadır. 2001’den günümüze Afganistan’da üslenmiş bulunan bazı İHA’ların Pakistan içerisinde suikastlarda kullanıldığı da rapor edilmiştir. İnsanlı uçak yerine bu gibi durumlarda insansız hava araçlarının kullanılmasının en önemli artısı, uçağın vurularak düşürülmesi ve pilotun yakalanması durumunda meydana gelen diplomatik utançtan kaçınılmasıdır. Ancak günümüzde İHA’ların dost kuvvetleri vurması veya izinsiz saldırılar sonucunda sivil insanların ölmesi bu utancın yerini almıştır.
Arap ülkelerinde üslenmiş bulunan bir Predator 3 Kasım 2002 tarihinde Yemen’de yaşamakta olan bir El-Kaide teröristine suikast düzenleyip öldürmüştür. Bu saldırı, Afganistan dışında bir ülkede yapılan ilk saldırı olarak kayıtlara geçmiştir.
Arama ve kurtarmar
İHA’lar ABD topraklarında en çok arama ve kurtarma görevlerinde kullanılmaktadır. Örneğin 2008 yılındaki Louisiana ve Texas’ta meydana gelen tayfunlar sırasında çok başarılı olmuşlardır.
Örneğin deniz seviyesinden 18.000 ila 29.000 feet üzerindeki bir irtifada uçan Predator; arama, kurtarma ve hasar tespitinde kullanılmaktadır. Üzerinde görsel algılayıcılar (bunlar gündüz ve kızıl ötesi kameralar) ve sentetik diyafram radarı (SAR) bulunur. Predator’a ait SAR her türlü havada (bulutlu, yağmurlu veya sisli) gece veya gündüz süresinde gerçek zamanlı çok başarılı çekimler yapabilmektedir. SAR görüntüleri içindeki tutarlı değişim algılaması istisnai arama ve kurtarma yeteneği sağlar; tayfundan önce ve sonra çekilen resimler bilgisayar tarafından işaretlenerek hasar tespiti yapılır.
Kaynaklar
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsans%C4%B1z_hava_arac%C4%B1
Ek Bilgiler
Uçan kamera çekimlerinde kullanmış olduğumuz bir insansız hava aracı olan (RPAS) DJİ Mavic 2 Zoom modeli adlı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Yorumlar